Is AI Art Fair?
In de Verenigde Staten hebben auteursrechthebbenden zich verenigd en zijn
een zogenaamde “class action” gestart tegen verschillende aanbieders van dergelijke AI systemen waaronder Stability AI en Midjourney. De eisers stellen dat het gebruik van de afbeeldingen voor het creëren van nieuwe kunst een inbreuk maakt op de auteursrechten die rusten op de beelden in de dataset. Echter, de techniek zorgt ervoor dat hierover valt te twisten. De oorspronkelijke beelden worden namelijk eerst bewerkt door het systeem alvorens deze op te slaan. Zie voor een beschrijving van deze techniek de blog van Engelfriet, welke gaat over een vergelijkbare zaak die recent is aangespannen in het Verenigd Koninkrijk, waar Stability AI is aangeklaagd door Getty Images.
Op basis van de bewerkte versies van de bronafbeeldingen, wordt door de AI
systemen vervolgens een nieuw beeld gegenereerd. Hierbij rijst de vraag of het
hier gaat om zogenaamde “derivative works” of “transformative works”.
Derivative works, ofwel afgeleide werken, zijn onder Amerikaans recht enkel
toegestaan met toestemming van de auteursrechthebbende op het oorspronkelijke werk. Voor transformative works geldt echter dat er sprake is van een nieuw werk, en hier is geen sprake van een inbreuk op het exclusieve recht van de oorspronkelijke rechthebbende. Bovendien kent het Amerikaanse recht een uitzondering als het gaat om “fair use”. De gedachte achter deze uitzondering is om te voorkomen dat het auteursrecht in de weg staat aan de ontwikkeling van nieuwe creatieve werken, iets dat het auteursrecht nu juist probeert te stimuleren. Of er in casu sprake is van transformative fair use, zal de rechter uiteindelijk moeten beoordelen aan de hand van vier criteria: 1) doel en
karakter van het gebruik; 2) aard van het oorspronkelijke werk; 3) omvang van
het gebruik en hoe substantieel dit is; 4) effect op de marktwaarde.
De gebruikte techniek en het eindresultaat leiden ertoe dat het argument
dat sprake is van transformative works zeker kans van slagen heeft. Of dit
gebruik ook “fair” is, zal de rechter wellicht meer hoofdbrekens bezorgen.
Hoewel de AI art in beginsel de oorspronkelijke auteursrechthebbenden niet in
de weg staan de eigen oorspronkelijke werken te exploiteren, rijst in meer
algemene zin wel de vraag wat het effect zal zijn van AI art op de waarde van
de oorspronkelijke werken, zeker aangezien het gebruik van AI art nu reeds
substantieel is, toeneemt en groeit in populariteit. Het is uitkijken naar het
rechterlijke oordeel in deze zaken, want een ding is zeker, de uitkomst in deze
zaken zal zeker van invloed zijn op de verdere ontwikkeling van AI Art.
Colette Cuijpers
(Afbeelding via Dalle-2)